Kèn bầu toả nột của dân tộc bản địa Choang, Trung QuốcKèn bầu là nhạc khí hơi, sử dụng dăm kép (còn gọi là Kèn già nam, Kèn loa, Kèn bóp, Kèn bát). Kèn Bầu là nhạc khí hơi dăm kép rất phổ biến trên toàn thế giới, đồng thời một số nước khác ở Châu Âu hay Châu Á (trừ Nhật Bản và Lào) cũng có. Kèn Bầu được nhập vào Việt Nam và trở thành nhạc khí của các dân tộc Việt Nam như Tày, Chăm. Nó là nhạc cụ do nam giới sử dụng trong việc đón khách, đám cưới, đám ma,trong hội hè của các dân tộc thiểu số và là thành phần quan trọng nghệ thuật nhã nhạc cung đình Huế và chầu văn[1] của người Kinh. Người ta thường diễn tấu nhạc cụ này với trống, chũm choẹ và chuông, đôi khi kết hợp với thanh la.

Kèn bầu sorna của Ả Rập

Lịch sử của kèn bầu bắt nguồn từ triều đại Achaemenid (550-330 trước Công nguyên), nó gọi là kèn sorna (sornā) Sarnā (tiếng Ba Tư:سورنا, سُرنا sornā, hay سورنای, سُرنای sornāy, hoặc Surna and Zurna)
của người Ba Tư và được sử dụng để chơi vào cuối ngày từ cổng thành phố hoặc từ tòa nhà chính quyền địa phương. Phong tục này vẫn tồn tại ở Anh cho đến thế kỷ 19, thị trấn chờ chơi khăn choàng để đánh dấu giờ. Nhạc cụ chủ yếu được chơi ngoài trời trong âm nhạc khu vực của Iran trong các nghi lễ lễ hội (nhà thơ Ba Tư Molana Rumi đã đề cập đến sorna và dohol trong những bài thơ của ông).

Achaemenid sorna là một nhạc cụ lớn như kèn, nhưng trong những ngày sau đó đã giảm kích cỡ và trở nên giống như ( Ô-boa ), hoặc dozale ( oboe kép ), được đặc trưng bởi thân gỗ có hình dạng đơn thuần, với một rung chuông nặng nề. Trước đây được phân loại là một cây kèn, nhưng đây là một ý tưởng sáng tạo sai lầm đáng tiếc dựa trên tiếng chuông của ô-boa và phôi tự do thường tạo ra sự tương đương vẻ bên ngoài với một chiếc kèn đồng, đặc biệt quan trọng là nếu oboe được trang bị như rất nhiều vòng .Theo Shahnameh, chính vua Jamshid đã nghĩ ra Sornā. Ngoại trừ những vật chứng văn học, còn có một số ít đồ tạo tác từ đế quốc Sasan ( 224 – 651 CE ), miêu tả Sorna, một món ăn bằng bạc như vậy, hiện đang ở Bảo tàng Hermitage .Cây zurna được làm từ gỗ mọc chậm và cứng của cây ăn quả như mận hoặc quả mơ ( Prunus armeniaca ).

Có 1 số ít loại zurna khác nhau. Loại dài nhất ( và thấp nhất ) là kaba zurna, được sử dụng ở phía tây Thổ Nhĩ Kỳ và Bulgaria, loại ngắn nhất ( và cao nhất ), hoàn toàn có thể làm bằng xương, là loại zurna được chơi ở Messolonghi và những làng khác của vùng Aetolia-Acarnania ở Hy Lạp .Zurna, họ hàng của sorna và là kèn bầu dăm của Thổ Nhĩ Kỳ, được tìm thấy ở hầu hết mọi nơi mà cây sậy thường thì mọc lên vì nó sử dụng một cây sậy hình tròn trụ ngắn được buộc vào một ống đồng hình nón ở một đầu, dẹt vào một khe hẹp ở đầu kia làm nguồn âm thanh .

Nó yên cầu áp lực đè nén cao để đưa ra bất kể giai điệu nào và khi thực thi, nó gần như liên tục to, cao, sắc nét và xuyên thấu. Nhu cầu về áp suất cao làm cho nó tương thích để chơi mà không ngừng sử dụng nhịp thở tròn. Một đĩa kiểu núm vú nhỏ mà môi hoàn toàn có thể dựa vào giúp cơ môi giữ không khí áp suất cao, nghỉ ngơi và phục sinh trong những buổi chơi dài không ngừng nghỉ .Sự tích hợp giữa âm lượng không đổi và không ngừng chơi khiến zurna không tương thích lắm để nhấn mạnh vấn đề nhịp điệu. Do đó, nó đã được chơi gần như không bao giờ thay đổi cùng với những chiếc trống lớn vừa phân phối nhịp điệu và tần số thấp hơn ở xa hơn âm thanh to lớn của Zurnas .

Nó có một lỗ hình tròn trụ, và một chiếc chuông mở ra theo đường cong parabol, do đó thích nghi để phản xạ âm thanh thẳng về phía trước. Bởi vì âm thanh to và có tính khuynh hướng cao cũng như tiếng đệm của trống lớn, nó đã được chơi ngoài trời trong lịch sử dân tộc, trong những sự kiện liên hoan như đám cưới và lễ kỷ niệm công cộng. Nó cũng đã được sử dụng để tích lũy đám đông để đưa ra thông tin chính thức. Việc sử dụng zurna như một hình tượng của quyền lực tối cao quản lý, sau này được tăng trưởng cho những ban nhạc Janissary, và ở đầu cuối là âm nhạc quân đội. Bảy lỗ ở mặt trước và một lỗ ngón tay cái, phân phối một khoanh vùng phạm vi trên một quãng tám gồm có một số ít chuyển vị .

Kèn sorna của Ba Tư được gia nhập tới Ấn Độ với tên gọi shehnai Shehnai cũng được gọi là ô-boa Ấn Độ. Nó hoàn toàn có thể đã tăng trưởng kể từ Nay Ba Tư. Có những đại diện thay mặt của Nay trên những ngôi mộ Ai Cập có niên đại từ 3000 trước Công nguyên, ở Ấn Độ, Shehnai là một trong chín công cụ gắn liền với những TANDTC của hoàng gia. Nó được gọi là Mangal Vadya, dịch là ” công cụ được cho phép. ” Âm thanh được cho phép Shehnai là nguyên do tại sao nó được link với những nghi lễ tôn giáo. Ngày nay, Shehnai vẫn đang chơi trong những ngôi đền. Điều kiện này đã triển khai một công cụ thiết yếu trong những đám cưới và tiệc tùng Ấn Độ ở phía bắc.

Từ đó 2 loại kèn dăm của những vương quốc đạo Hồi này cũng được dùng để trình diễn văn nghệ đường phố với trò thôi miên rắn – một trò tiêu khiển vô cùng nguy khốn nhưng cũng đem lại doanh thu. Tục thôi miên rắn này được truyền dạy cho hầu hết những trẻ nhỏ dân cư Hồi giáo từ năm 2 tuổi. Thông thường, những người đàn ông khi thực thi nghi lễ này họ để những con rắn vào trong những chiếc giỏ nhỏ hình tròn trụ được kết bằng mây đan. Họ coi con rắn giống như vật thần thánh của mình và mở màn triển khai thổi cho chúng nghe tiếng kèn. ( Có thể dẫn chứng này được công nhận trong sử thi Nghìn lẻ một đêm ). Để được coi là thành công xuất sắc và có năng lực tinh chỉnh và điều khiển con rắn biểu lộ rõ ràng nhất đó là những con rắn phải lắc lư theo tiếng khèn của người thổi.

Trong tự nhiên, hầu hết những loài rắn đều khá nhút nhát và chúng tiến công giống như một bản năng để bảo vệ chính mình. Tục thôi miên rắn được triển khai dựa trên nhiều yếu tố rất khắc nghiệt như cách ngồi tạo khoảng cách với con rắn như thế nào cho tương thích. Những kinh nghiệm tay nghề này được truyền dạy từ đời này qua đời khác và mỗi người đều có nghệ thuật và thẩm mỹ thôi miên riêng để không bị những chú rắn rết đó tiến công. Một số quan điểm cho rằng thôi miên rắn tức là giải pháp gây nghiện cho rắn nhưng nó thường rất hiếm .

Kèn sorna của Ba Tư và shehnai [Ấn Độ thông qua Con đường tơ lụa, đến với người dân Trung Quốc với tên gọi kèn toả nột (phồn thể: 嗩吶, giản thể: 唢呐, Bính âm: suǒnà), còn được gọi là hải địch (海笛, bính âm:hǎidí) có từ thời Tấn (265-420), có một sự đồng thuận rằng kèn bầu toả nột đến từ nguồn gốc bên ngoài lãnh thổ của các triều đại Trung Quốc cổ đại, có thể đã được phát triển từ các loại kèn dăm Trung Á, từ đó tên tiếng Trung của nó có thể được bắt nguồn từ đó.

Các nguồn khác nói rõ nguồn gốc của kèn toả nột là từ Ả Rập, hoặc Ấn Độ. Các loại kèn shawm của Châu Âu cũng bắt nguồn từ nhạc cụ cổ xưa này. Một nhạc sĩ chơi một nhạc cụ rất giống với kèn bầu tỏa nột được thể hiện trên bản vẽ trên tượng đài tôn giáo Con đường tơ lụa ở phía tây tỉnh Tân Cương có niên đại từ thế kỷ thứ 3 đến thế kỷ thứ 5, và các mô tả có từ thời kỳ này được tìm thấy ở Sơn Đông và các vùng khác ở phía bắc Trung Quốc mô tả nó được chơi trong đám rước quân sự, đôi khi trên lưng ngựa. Nó không được đề cập đến trong văn học Trung Quốc cho đến thời nhà Minh (1368 – 1644), nhưng đến thời điểm này, tỏa nột đã được thiết lập ở miền bắc Trung Quốc.

Tên gọi ở Nước Ta.

Do kèn bầu là nhạc cụ phổ biến nên tên gọi của nó rất đa dạng theo vùng miền. Người Giáy gọi kèn bầu là “Pí lè”. Người Dao gọi Pí lè là Dặc, người Chăm gọi là Kèn Saranai, một số dân tộc khác gọi là Pí kẻo hay Pí kiểu. Một số nhạc sĩ người Việt gọi nhạc cụ này là kèn Tàu.

Một số loại kèn bầu khác trên quốc tế.

Kèn hneHne ( tiếng Miến Điện : န ှ ဲ ) có một cây sextuple ( được gọi là hnegan ), được làm từ lá non của cây cọ non, được ngâm trong sáu tháng. Thân của hne được làm bằng gỗ, với một lỗ hình nón và bảy lỗ ngón tay ở phía trước, đặt theo một đường thẳng, với một cái chuông ( ခ ျ ူ, chu ) được treo ở trên cùng. Nó có một chiếc chuông sắt kẽm kim loại sáng bóng loáng và có âm thanh lớn, và được sử dụng trong một bản hòa tấu cùng với mộc cầm, chiêng được kiểm soát và điều chỉnh và trống được kiểm soát và điều chỉnh. Có hai dạng riêng không liên quan gì đến nhau : dạng nhỏ hơn được gọi là hne galay ( န ှ ဲ ကလ ေ း ) trong khi dạng lớn hơn được gọi là hne gyi ( န ှ ဲ က ြ ီ း ). Cái trước được sử dụng cho những bài hát trong khóa thường thì của thang chính diatonic, trong khi cái sau được sử dụng cho những bài hát theo phong thái lớn ở chính sách subdominant. Hne thường dùng trong nhạc cung đình, hoà tấu dân ca và múa rối .
Kèn pí-mon ( Pi mon ) ở một kho lưu trữ bảo tàng dân tộc bản địa ở ThailandPí mon ( tiếng Thái : ป ี ่ สอง ) là kèn bầu của xứ sở của những nụ cười thân thiện, như pí choa nhưng lớn hơn. Lao-pí ( เลาป ี ่, thân của pí ) được làm từ gỗ. Lamphoong ( ลำโพง, miệng của pí ) được làm từ sắt kẽm kim loại. Các pí mon thường được chơi trong bản hòa tấu nhạc cung đình hoàng gia Thái và những bài dân ca Thái, kể cả múa mặt nạ Khon .
Pí choa ( ป ี ่ ชวา ) hay pí-xoỏng-thon ( pi tuy nhiên thon ป ี ่ สอง ท ่ อน ) là loại kèn bầu gỗ Xứ sở nụ cười Thái Lan Các thành phần chính gồm có : Laopi ( thân kèn ), làm bằng gỗ cứng hoặc ngà voi quý hiếm, dài khoảng chừng 27 cm, hoàn toàn có thể cắt, tạo hình, khoan, 7 lỗ, được sắp xếp theo vị trí giống như ống sáo. Loa kèn pí choa được làm bằng gỗ cứng hoặc ngà voi quý hiếm. Phổ biến để sử dụng cùng một vật liệu như Lao Pi Có thể tách rời khỏi vòng lặp một cách độc lập. Cuối loa hơi loe ra để khuếch đại âm thanh. Đầu thổi làm từ lá cọ khô, ráp 4 miếng mỏng mảnh lại với nhau và gắn vào một thanh sắt kẽm kim loại nhỏ. ( Gọi là móc buộc ), được làm bằng đồng thau hoặc bạc, được gọi là ” kamphuat “. Từ 1 số ít dẫn chứng, họ đã sử dụng pi chawa trong Krabuan Phayuhayattra ( กระบวน พย ุ หยาตรา, hành quân ) vào thời kỳ tiền Ayutthaya. Các pi chawa thời nay được sử dụng đa phần trong những nghi thức tang lễ .
Pí nài ( ป ี ่ ใน ) Vương Quốc của nụ cười được làm từ gỗ lim, dài khoảng chừng 30 cm, được chia làm 3 đoạn ghép lại với nhau, có toàn bộ 8 lỗ và 1 chiếc lưỡi kèn ( được làm từ lá thốt nốt khô ). Dăm kèm có 1 đầu dẹp, một đầu tròn được cột chặt vào ống nối.

Dăm kèn có vai trò quan trọng đặc biệt quan trọng, nó không được quá khô cứng cũng như không được quá mềm mỏng. Dăm kèn phải bảo vệ được sự ngân vang từ đầu đến cuối không được cắt ngang khi chưa dứt bản nhạc. Thân kèn Có hình ống phình ở giữa và loe 2 đầu. Trên thân kèn được khoét những lỗ bấm để xác lập cao độ. Ống nối được gắn vào thân bằng một loại sáp để bảo vệ không bị hở. Lúc diễn tấu, người chơi đặt dăm kèn thẳng đứng cắt ngang lưỡi và thổi để tạo ra âm thanh. Kỹ thuật khó nhất khi diễn tấu pí nài là cách lấy hơi. Người chơi phải vừa thổi, vừa lấy hơi bằng mũi để làm thế nào tiếng kèn không bị ngắt khi chưa hết bản nhạc. Trong quy trình diễn tấu, người chơi hoàn toàn có thể vận dụng những kỹ thuật điều khiển và tinh chỉnh lưỡi để tạo ra những âm thanh đặc biệt quan trọng. Pí nài cùng với khèn bè, đàn ranat ek, đàn nhị saw u, saw duang, … trong dàn nhạc dân gian Hoàng gia pinphat .
Hai cây kèn sralai chụp được trong một khu tọa lạc hiện vật ở kho lưu trữ bảo tàng Phnom PenhSralai ( tiếng Khmer : ស ្ រឡ ៃ ) là kèn của người Campuchia thuộc họ hơi chi dǎm kép. Loa kèn thân tròn, hơi bầu ở giữa, loe ở đầu, dài khoảng chừng 10 – 11 cm, làm bằng ngà voi quý hiếm, sừng trâu hoặc gỗ quí ( trắc, cẩm lai ). Thân kèn là một ống rỗng ruột làm bằng gỗ quý ( lim xanh, mun ), dài 20 – 21 cm lớn dần về phía tiếp giáp với loa kèn. Thân kèn có 8 lỗ bấm, 7 lỗ bấm trên cách đều nhau khoảng chừng 2 cm ( lỗ số 1 kể từ loa kèn trở xuống ), 1 lỗ bấm dưới ( nằm giữa lỗ 6 và 7, sát phần tiếp giáp với cọc dǎm ). Cọc dǎm dài 6 cm, làm bằng bạc hoặc đồng thau uốn thành hình tổ sâu. Phần lớn cắm vào thân kèn, phần nhỏ dùng để gắn dǎm kèn. Dǎm kèn ( lưỡi gà ) làm bằng lá nón hoặc lá buông .

Kèn Sralai có các âm: Đô – Mi – Fa – Sol – La – Si. Khi thổi kèn Xaranai/Saranai người thổi không được ngắt hơi. Để đạt được kỹ thuật này người ta ứng dụng cách luồn hơi (dùng một phần hơi nhỏ ở khoang miệng đẩy vào dǎm kèn, cùng lúc lấy hơi đằng mũi chứa đầy phổi). Kèn Xaranai có vai trò lớn trong dàn nhạc truyền thống của người Khmer vì âm thanh của kèn vang, khoẻ và thường đi giai điệu khi hòa tấu các bài dân ca hay hoà tấu nhạc cung đình và kịch mặt nạ dân gian Lkhon Khol Wat Svay Andet. Kèn sralai có nguồn gốc từ các loại kèn pí của Thái Lan, trong đó có pí-nài (tiếng Thái:ปี่ใน). Người Chăm ở Việt Nam có loại kèn tương tự gọi là saranai.

Kèn bầu taepyeongso được hai nhạc công Triều Tiên thổi tại một đám tang Hoàng giaTrong âm nhạc truyền thống lịch sử Nước Hàn, Daechwita ( 대취타, Hán Việt : Đại xuý đả ) là một khúc quân nhạc thường được chơi trên đường diễu hành của đoàn quan quân tháp tùng những chuyến xuất cung của nhà Vua hoặc tại những cuộc diễu binh. ” Chwita ” ở đây theo chữ Hán có nghĩa là ” xúy đả “, tức là ” thổi ” và ” đánh “, biểu lộ rằng nhạc phẩm được diễn tấu bằng nhạc khí hơi và nhạc cụ gõ gồm kèn, sáo ( hơi ) và trống ( gõ ) trong những chuyến diễu hành, giống như ở Nước Ta có Nhã nhạc Cung đình Huế.

Các loại nhạc khí dùng hơi và thuộc bộ gõ có tính cơ động cao là nhạc khí đa phần được chơi trong những cuộc diễu hành .Quân nhạc Chwita có rất nhiều nhạc phẩm, và trong số đó, Daechwita ( Đại xúy đả ) là nhạc phẩm tiêu biểu vượt trội nhất của dòng quân nhạc Chwita. Các loại nhạc khí hơi được dùng trong quân nhạc Chwita là kèn sò Nagak và kèn hiệu Nabal. Điểm đặc biệt quan trọng ở đây là những nhạc khí hơi này đều cùng phát ra một tông âm thanh. Sự phối hợp của tiếng kèn bầu Taepyeongso sẽ làm cho khúc quân nhạc Chwita thêm dồn dập, bi ai và hùng tráng .Cấu tạo và ý nghĩa của cây kèn bầu Taepyeongso : Đa phần nhạc khí hơi truyền thống cuội nguồn của Nước Hàn được làm từ ống tre hoặc trúc. Thế nhưng kèn bầu Taepyeongso lại có ống thổi được làm bằng vật liệu gỗ cứng như cây hồng táo hoặc cây liễu khoét bỏ phần ruột.

Ở phần đầu ngậm để thổi, còn gọi là dăm kèn, người ta gắn một màng mỏng dính gọi là ” Seo ” được làm bằng thân cây lau sậy để tạo âm thanh cho cây kèn. Ở đầu còn lại, người ta gắn một cái bầu làm bằng sắt kẽm kim loại có hình dạng giống như cái phễu, gọi là Dongpallang ( Đòng bát lang ), để âm thanh của cây kèn hoàn toàn có thể vang xa. Trong số những nhạc khí hơi truyền thống cuội nguồn của Nước Hàn, kèn bầu Taepyeongso là loại nhạc khí có âm lượng lớn nhất và mang lại cảm xúc bi lụy, rợn người khiến nhạc cụ này trở thành loại nhạc khí không hề thiếu trong những dàn quân nhạc, lễ diễu hành và những buổi màn biểu diễn thẩm mỹ và nghệ thuật ngoài trời và đám tang. Âm nhạc tế lễ Tông Miếu Jongmyo Jeryeak là mô hình âm nhạc được trình diễn trong những nghi thức quan trọng của cung đình. Nhạc tế lễ Tông Miếu có hai thể loại.

Một là Botaepyeong ( Bảo thái bình ) ca tụng công đức và học vấn, hai là Jeongdaeeop ( Chính đại nghiệp ) ca tụng chiến công điều binh khiển tướng của những vị tiên đế. Đặc biệt là khi diễn tấu thể loại âm nhạc Jeongdaeeop, cây kèn bầu Taepyeongso có công dụng mang lại bầu không khí hùng tráng cho nghi lễ. Chữ ” Taepyeong ” trong tên gọi của cây kèn ” Taepyeongso ” có nghĩa là ” thái bình ” trong từ ” Thái bình thịnh trị ” hay từ ” Thiên hạ thái bình “, bộc lộ nguyện vọng quốc thái dân an của người dân qua từng âm điệu của cây kèn bầu Taepyeongso. Trong nông nhạc truyền thống lịch sử của Nước Hàn, cây kèn bầu Taepyeongso cũng có một vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt quan trọng là khi biểu lộ nhịp điệu Neungge và được tấu trong tang lễ người quá cố.

Lòng người ở đâu có vẻ như cũng giống nhau. Để đưa tiễn người vừa kết thúc cõi dương tới một quốc tế khác, người ta cũng thổi kèn bầu Taepyeongso để cầu nguyện bình an cho người ra đi .Kèn bầu Taepyeongso còn có tên gọi là Hojeok ( Hồ địch ) vì được gia nhập vào Nước Hàn từ Mông Cổ. Cây kèn này còn được gọi là ” Soenap ” theo kiểu phát âm của Nước Hàn, là ” Surna ” ở vùng Trung Á, là ” Shanai ” ở vùng Bắc Ấn, và là ” Xô-na ” ở Trung Quốc. Có khi, Taepyeongso còn được gọi là ” Nallari ” theo âm sắc đặc trưng của nó. Truyền rằng kèn bầu Taepyeongso vốn là nhạc khí được chế tác ở vùng Tây Á và được gia nhập vào Nước Hàn từ Mông Cổ vào cuối triều đại Goryeo theo con đường tơ lụa .
Kèn toả nột bằng đồng ở một kho lưu trữ bảo tàng ở Bắc KinhKèn toả nột âm sắc sáng, âm lượng khá lớn, phía trên có lỗ âm, khống chế cao độ của âm bằng cách ấn những ngón tay trái và tay phải. Đầu trên của nó có lắp một cái ống đồng giống với cái còi, đầu dưới gắn một vành loa làm bằng đồng, kèn toả nột diễn tấu bằng cách dùng môi khống chế còi để kiểm soát và điều chỉnh sự biến hóa về âm lượng, cao độ của âm và âm sắc, và vận dụng những kỹ thuật, do đó hoàn toàn có thể khống chế được âm chuẩn khá là khó, nhưng đồng thời âm sắc âm lượng của nó khá lớn, do vậy kèn toả nột là một loại nhạc cụ có tính biểu cảm rất lớn. Một nghệ sỹ diễn tấu kèn toả nột giỏi cần phải có năng lực kiểm soát và điều chỉnh còi rất tốt. Kèn toả nột thường được dùng diễn tấu trong những vở kinh kịch, dân ca Trung Quốc ở 1 số ít nơi và được dùng thoáng đãng trong những hoạt động giải trí ngoài trời trong dân gian, như hiếu hỷ chúc tụng, tiệc tùng và tang ma. Ngày nay, kèn toả nột cũng được dùng trong nhạc thính phòng. [ 2 ] .
Các tu sĩ Tây Tạng thổi kèn gyaling

Kèn gyaling (chữ Tạng: རྒྱ་གླིང་།; Wylie: rgya gling, tiếng Anh: cũng gọi làgya ling, gya-ling, jahlin, jah-lin, jahling, jah-ling, rgya-gling) là một loại kèn bầu truyền thống bằng gỗ được sử dụng ở Tây Tạng. Như tên gọi của nó, nó là loại kèn dăm kép (giống như kèn toả nột Trung Quốc) được sử dụng chủ yếu trong các tu viện Tây Tạng trong lễ puja (tụng kinh và cầu nguyện) và được liên kết với các vị thần hòa bình và ý tưởng về lòng sùng kính. Loại kèn này chỉ được các tu sĩ của đạo Phật sử dụng.

Kèn bầu toả nột Trung Quốc được truyền bá và du nhập vào Vương quốc Lưu Cầu năm 1653 cùng dòng nhạc cung đình Uzagaku (御座楽). Âm giai nhạc Uzagaku có nét tương đồng với âm nhạc vùng Tây Nguyên ở Việt Nam, nó chuyên được sử dụng cho các lễ hội Hoàng tộc nhằm mang lại cảm giác hào hứng, rộn ràng.

Kèn bầu ( bên trái ) phường bát âm trong một đám ma Kèn bầu taepyeongso của Triều Tiên dùng trong Nhã nhạc và tang lễKèn Bầu có nhiều cỡ to, nhỏ khác nhau, chia làm ba loại :

• Loại âm cao: Kèn Tiểu, Kèn Vắt, Kèn Củn.
• Loại âm trung (sử dụng nhiều): Kèn Trung pha, Kèn Trung đục, Kèn Nàm.
• Loại âm trầm: Kèn Ðại, Kèn Ðại trường, Kèn Quá khổ.

Kèn bầu có 3 phần chính :

• Dăm và vong kèn: là loại dăm kép, làm bằng ống sậy mềm (hoặc có thể bằng nguyên liệu khác),phần trên vót mỏng, một đầu bóp bẹp, cuối dăm để tròn để cắm vào đầu một cái thắng (vong). Cái thắng là một ống bằng kim loại nối liền giữa dăm kèn với thân kèn. Dăm kèn là bộ phận quan trọng nhất của kèn: dăm cứng quá khó thổi những âm trầm, dăm mềm quá khó lên âm cao. Dăm không tốt sẽ ảnh hưởng màu âm.
• Thân kèn (suốt kèn): một ống rỗng lòng, dài từ 25 đến 30 cm, đường kính 2 đầu ống khác nhau vì có cấu tạo ống thuôn to dần. Trên lưng ống có 7 lỗ bấm và 1 lỗ nằm dưới thân ống nơi gần đầu ống do ngón cái đảm nhiệm. Các lỗ bấm của Kèn Bầu được khoét với khoảng cách đều nhau để có thể phát ra các âm theo thang âm 7 cung chia đều. Thông thường người ta chỉ sử dụng 7 lỗ bấm ở trên lưng ống, lỗ phía dưới thân ống chỉ được dùng cân tạo âm cao ở quãng tám.
• Loa kèn (Bát kèn): làm bằng vỏ bầu khô (nên còn gọi là Kèn Bầu), hình chóp cụt, cũng có thể bằng gỗ cuốn đồng lá, cao từ 15 đến 17 cm, đường kính đáy từ 10 đến 12 cm. Ở Trung Quốc, người ta gắn một cái bầu (bát kèn) làm bằng kim loại có hình dạng giống như cái phễu, gọi là Đòng bát lang, để âm thanh của cây kèn có thể vang xa.

Màu âm, Tầm âm.

Âm thanh kèn Bầu khỏe, vang, hơi chói tai ( ở âm cao ) thích hợp nhạc điệu mạnh, chân thực, đồng thời có năng lực biểu lộ tình cảm, nhiều lúc ảm đạm và có màu bi thảm. Muốn biến hóa màu âm hoàn toàn có thể dùng bộ phận hãm tiếng, âm thanh sẽ giảm đi nhưng có phần mờ đục .
Âm giai của kènTầm âm Kèn Loa ( Fa ) rộng hai quãng tám : từ Fa1 đến Fa3 ( f1 đến f3 )Khoảng âm dưới : âm thanh hơi rè, diễn đạt tình cảm bi thiết .

Khoảng âm giữa: âm thanh vang, trong sáng, hùng mạnh.

Khoảng âm cao : âm thanh sắc nhọn, chói chang .

Source: http://139.180.218.5
Category: Học kèn