Tục thờ sơn trang là một tục thờ tối cổ của người Việt ; Ra đời từ Âu Lạc, cách đây khoảng chừng 2 nghìn năm. CÒn tục thờ Tứ Phủ có lẽ rằng chỉ phổ cập khi có Open Thánh Mẫu Liễu Hạnh cách đây hơn 600 năm. Như vậy tục thờ sơn trang bắt đầu là một tín ngưỡng riêng không phải là tín ngưỡng Tứ Phủ. Trước khi tín ngưỡng tứ phủ sinh ra thì đây là một tín ngưỡng riêng không liên quan gì đến nhau, là một dòng thờ riêng và tách bạch khách với những tín ngưỡng cùng thời. Như vậy tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy tục thờ Tứ Phủ bắt nguồn từ

Ngự tại cung Sơn Trang hay( tòa Sơn Trang )là Tam Tòa Sơn trang gồm:: Thanh Sơn Đại Vương Bạch Anh Quản Trưởng Sơn Lâm Công chúa Lê Mại Đại Vương.: Diệu Tín Thiền Sư La Bình Công chúa.: Sơn Trang đệ tam Diệu Nghĩa thiền sư Quế Hoa công chúa.Theo nhiều thông tin về tín ngưỡngthì cho rằng các Chúa Sơn Trang chính là các Chúa Mường. Chúa Mường được thờ rất lâu đời. Từ thời Vua Hùng đã có hình ảnh Chúa Mường. Nhân dân ta hay gọi Chúa Mường làCó tài liệu cho rằngđược coi là Mẫu Đệ Tứ Nhạc Tiên được phủ diện hầu sau Tam Tòa Thánh Mẫu. Việc coinhư Mẫu thứ tư sau Tam Tòa Thánh Mẫu thể hiện tinh thần đoàn kết dân tộc giữa các dân tộc Việt Nam và cũng thể hiện một điều Dân tộc Việt nam đều thờ chung các vị thánh; với quan niệm này có cơ sở hơn là coilà Cô Đôi Thượng Ngàn. Lưu ý khái niệm Mẫu Địa Tứ Nhạc Tiên khác với Mẫu Đệ Tứ (Mẫu Địa) trong Tứ Phủ Thánh Mẫu.– Nhưng có nhiều ý kiến cho rằng Chúa Sơn Trang cũng là hiện thân của Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn. Hay nói cách khác Mẫu Thượng Ngàn ngự tại Động Sơn Trang thì được gọi là. Nếu hiểu theo cách này thì Chúa Sơn Trang chỉ là hiện thân của– Như vậy;còn là một điều còn phải tranh cãi. Tuy vậy,hiện là một phần không tách rời trong tục thờ của Tứ Phủ.

3: Cách chuẩn bị lễ vật (mâm lễ) cúng ban Sơn Trang

– Chúng ta nên sắm các lễ chay như hương, hoa tươi, quả chín, oản, xôi, chè… Không đặt lễ mặn ở khu vực Phật điện tức là chính điện, tức là nơi thờ tự chính của ngôi chùa. Trên hương án của chính điện chỉ được dâng đặt lễ chay, tịnh. Việc sắm sửa lễ mặn như cỗ tam sinh (trâu, dê, lợn), thịt gà, giò, chả… chỉ có thể được chấp nhận nếu như trong khu vực chùa có thờ tự các vị Đức Ông, Thánh, Mẫu và chỉ dâng đặt tại ban thờ hay điện thờ mà thôi. Cỗ mặn sơn trang gồm những đồ đặc sản Việt Nam: cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả…Nếu có gạo nếp cẩm nấu xôi chè thì cũng thuộc vào lễ này. Theo lệ thường, khi sắm lễ mặn sơn trang, người ta thường sắm theo con số 15:

+ 15 con ốc, cua,

+ 15 quả ớt, chanh hoặc có thể chỉ cần 1 quả nhưng được khía ra làm 15 phần…

Con số 15 này tương ứng với 15 vị được thờ tại ban sơn trang (1 vị chúa, 2 vị hầu cận, 12 vị cô sơn trang)

4: Bài văn khấn ban sơn trang

Văn khấn ban sơn trang hay còn gọi là văn khấn bà

– Khi đến dâng hương ở các đền, chùa chúng ta thường hay sắm lễ, nhưng vẫn không biết lễ ban sơn trang gồm những gì và bài văn khấn như nào để cầu lộc, cầu tài cho gia chủ.- Chúng ta nên sắm các lễ chay như hương, hoa tươi, quả chín, oản, xôi, chè… Không đặt lễ mặn ở khu vực Phật điện tức là chính điện, tức là nơi thờ tự chính của ngôi chùa. Trên hương án của chính điện chỉ được dâng đặt lễ chay, tịnh. Việc sắm sửa lễ mặn như cỗ tam sinh (trâu, dê, lợn), thịt gà, giò, chả… chỉ có thể được chấp nhận nếu như trong khu vực chùa có thờ tự các vị Đức Ông, Thánh, Mẫu và chỉ dâng đặt tại ban thờ hay điện thờ mà thôi. Cỗ mặn sơn trang gồm những đồ đặc sản Việt Nam: cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả…Nếu có gạo nếp cẩm nấu xôi chè thì cũng thuộc vào lễ này. Theo lệ thường, khi sắm lễ mặn sơn trang, người ta thường sắm theo con số 15:+ 15 con ốc, cua,+ 15 quả ớt, chanh hoặc có thể chỉ cần 1 quả nhưng được khía ra làm 15 phần…Con số 15 này tương ứng với 15 vị được thờ tại(1 vị chúa, 2 vị hầu cận, 12 vị cô sơn trang)Văn khấn ban sơn trang hay còn gọi là văn khấn bà Chúa Sơn Trang dưới đây là bài văn khấn ngắn nhất và dễ thuộc nhất cho những người đi lễ không thường xuyên.