Thanh điệu (tiếng Anh: tone) là độ trầm, bổng của giọng nói trong một âm tiết có tác dụng cấu tạo và khu biệt vỏ âm thanh của từ và hình vị. Sự khác nhau cà và cá là sự khác nhau về thanh điệu: âm tiết cá được phát âm cao, âm tiết cà được phát âm thấp.

Các ngôn từ có thanh điệu.

Hầu hết những ngôn từ ở châu Phi cận Sahara đều có thanh điệu, ngoại trừ tiếng Swahili ở phía đông và tiếng Wolof, tiếng Fulani ở phía tây. Nhóm ngôn từ Tchad, nhóm ngôn từ Omo và 1 số ít nhánh lan rộng ra của nhóm ngôn từ Cushit thuộc ngữ hệ Phi-Á là những ngôn từ có thanh điệu trong khi những ngôn từ chị em của chúng như nhóm ngôn từ Semit, nhóm ngôn từ Berber và tiếng Ai Cập thì không có thanh điệu .Một số ngôn từ ở Đông Á và Khu vực Đông Nam Á có thanh điệu, gồm có tổng thể những dạng Trung Quốc, tiếng Việt, tiếng Thái và tiếng Lào. Một số ngôn từ Đông Á như tiếng Myanma, tiếng Hàn và tiếng Nhật có mạng lưới hệ thống thanh điệu đơn thuần hơn. Tuy nhiên, một số ít ngôn từ trong vùng này trọn vẹn không có thanh điệu như tiếng Mông Cổ, tiếng Khmer và tiếng Mã Lai. Trong số nhóm ngôn từ Tây Tạng, tiếng Trung Tạng ( gồm những phương ngữ ở thủ phủ Lhasa ) và tiếng Tạng Kham thì có thanh điệu, ngược lại tiếng Tạng Amdo và tếng Ladakh thì không có .

Một số ngôn ngữ bản địa ở Bắc Mỹ và Nam Mỹ có thanh điệu, như nhóm ngôn ngữ Athabaska ở Alaska và đông nam Hoa Kỳ (bao gồm tiếng Navajo), và đặc biệt là ngữ hệ Oto-Mangue ở Mexico. Ngữ hệ Maya hầu hết không có thanh điệu, trừ tiếng Maya Yucatec (có số người nói lớn nhất), tiếng Uspantek và một phương ngữ của tiếng Tzotzil có hệ thống thanh điệu đơn giản.

Tại châu Âu, tiếng Na Uy, tiếng Thụy Điển, tiếng Latvia, tiếng Litva, tiếng Serbo-Croatia, 1 số ít phương ngữ của tiếng Slovenia và tiếng Limburg có mạng lưới hệ thống thanh điệu đơn thuần. Các ngôn từ Ấn-Âu có thanh điệu khác, được nói ở tiểu lục địa Ấn Độ là tiếng Punjab, tiếng Lahnda, và nhóm ngôn từ Tây Pahar [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ] [ 4 ] .

Các ngôn ngữ có thanh điệu bao gồm:

Tiếng Việt sử dụng bảng chữ cái Latin và có sáu thanh điệu được ghi bằng các dấu thanh đặt trên hoặc dưới nguyên âm chính: huyền, ngã, hỏi, sắc, nặng và không dấu (tức không có dấu nào cả). Việc đặt dấu thanh đối với các từ sử dụng âm đệm w kết hợp với nguyên âm i (được viết là uy) đồng thời không có phụ âm cuối hiện đang còn gây tranh cãi.

1. ^ Lexical Anaphors and Pronouns in Selected South Asian Languages. Page 637. Walter de Gruyter, 1999. Barbara Lust, James Gair .. Page 637. Walter de Gruyter, 1999. ISBN 9783110143881
2. ^ [1]
3. ^ Phonemic Inventory of Punjabi
4. ^ Crossing Boundaries. Orient Blackswan, 1997. Geeti Sen .. Orient Blackswan, 1997. ISBN 9788125013419. Page 132. Quote : ” Possibly, Punjabi is the only major South Asian language that has this kind of tonal character. There does seem to have been some speculation among scholars about the possible origin of Punjabi’s tone-language character but without any final and convincing answer. “

Liên kết ngoài.

• World map of tone languages The World Atlas of Language Structures Online

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường