1. Khái niệm về thời bao cấp

Thời bao cấp là một thời kỳ lịch sử vẻ vang trong tiến trình những năm 1976 – 1986 diễn ra ở Nước Ta. Từ “ Thời bao cấp ” là khái niệm dùng của người Việt đặt cho một thời kì lịch sử vẻ vang từng diễn ra sau cuộc chiến tranh thống nhất quốc gia. Sau cuộc cuộc chiến tranh dai dẳng và quyết liệt của nhân dân ta với những nước hùng mạnh nhất quốc tế. Đó là thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và nhiều quân đội của những nước liên minh khác. Khi thông nhất quốc gia, toàn thể nhân dân ta bước vào quá trình tự do, kiến thiết xây dựng quốc gia. Thời kì đó gọi là thời kì bao cấp, nước ta kiến thiết xây dựng theo quy mô chủ nghĩa xã hội giống như Liên Xô ( cũ ).

Thời bao cấp có hoạt động kinh tế diễn ra với nền kinh tế kế hoạch hóa theo tư tưởng của chủ nghĩa cộng sản, xóa bỏ nền kinh tế tư nhân thay vào đó là kinh tế do nhà nước làm chủ. Mặc dù trước đó, khi miền Bắc được giải phóng vào năm 1954, sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ thắng thực dân Pháp, nền kinh tế chỉ huy đã được áp dụng nhưng thời kỳ bao cấp đầy đủ nhất ở giai đoạn từ đầu năm 1976 – 1986 trên phạm vi toàn quốc.

Với nền kinh tế tài chính kế hoạch, ngành kinh tế tài chính thương nghiệp tư nhận bị vô hiệu trọn vẹn, được coi là không hợp pháp trong nền kinh tế tài chính chính thống. Theo đó, sản phẩm & hàng hóa sẽ phân phối tới người dân theo chính sách tem phiếu do nhà nước quản lý và điều hành, nắm toàn quyền. Thời kì này, việc luân chuyển sản phẩm & hàng hóa tự do giữa những địa phương, mua và bán trên thị trường bị xóa bỏ trọn vẹn. Hàng hóa do nhà nước phân phối độc quyền và hạn chế trao đổi bằng tiền mặt. Việc phân phối lương thực, thực phẩm sẽ dựa theo đầu người, xét theo hộ khẩu. Do đó, chính sách hộ khẩu được hình thành. Nổi bật nhất là sổ gạo, trong đó có ấn định số lượng và những loại sản phẩm được phép mua dựa trên số khẩu trong một mái ấm gia đình.

2. Tiền tệ có vai trò thế nào trong thời bao cấp ?

Khi cả nước thoát khỏi cuộc chiến tranh, toàn dân bắt tay vào công cuộc thiết kế xây dựng quốc gia theo quy mô xã hội chủ nghĩa của Liên Xô. Và thời kỳ bao cấp được sinh ra không lâu sau đó. Vào thời kỳ này, trong xã hội, sản phẩm & hàng hóa khan hiếm, không đủ Giao hàng rất đầy đủ nhu yếu của mọi người dân. Do đó, nhà nước phân phối sản phẩm & hàng hóa dựa vào mạng lưới hệ thống tem phiếu. Lương đi làm của người lao động cũng được quy ra lương thực. Tuy nhiên, chợ đen vẫn hoạt động giải trí nhỏ lẻ, bị xem là phạm pháp nên sản phẩm & hàng hóa ở chợ không nhiều và có giá rất cao. Nhiều người lĩnh hàng tem phiếu nhưng không dùng tới thường đem bán ở chợ đen. Nói chung, đồng xu tiền vào thời gian này không có nhiều giá trị sử dụng. Qua từng tiến trình vận dụng và thông dụng chính sách tem phiếu rộng khắp thì đồng xu tiền cũng mất giá từ từ. Ví dụ nếu lấy tiền lương năm 1978 làm chuẩn thì năm 1980, số tiền lương này chỉ còn 51,1 %, đến năm 1984 chỉ còn 32,7 %.

3. Các hình thức bao cấp của nhà nước

Với nền kinh tế tài chính – xã hội – văn hóa truyền thống do nhà nước nắm và quyết định hành động, thời bao cấp gồm nhiều hình thức bao cấp khác nhau.

3.1. Hình thức bao cấp qua giá và số lượng sản phẩm & hàng hóa

* Các gia tài, thiết bị, sản phẩm & hàng hóa và vật tư do nhà nước quyết định hành động giá trị nên thấp hơn nhiều lần so với giá trị thực trên thị trường. * Các cán bộ công chức được cấp 13 kg gạo / tháng còn công nhân lao động nặng được cấp 20 kg / tháng. Do đó, cơm nấu thường được độn thêm khoai, ngô, sắn … rất thông dụng và không còn lạ lẫm so với những người từng trải qua thời kì bao cấp. * Hàng hóa những loại đều rất khan hiếm, dù có tiền cũng không mua được. Thậm chí có tem phiếu nhưng có quá nhiều người xếp hàng mua nên không ít trường hợp chờ đến lượt mình thì không còn hàng, đành phải ra về. Hàng hóa số lượng ít, không phong phú về chủng loại, mẫu sản phẩm để lựa chọn ship hàng nhu yếu nên nhiều khi không đủ ăn tới cuối tháng, nhiều người dân phải đi mua ở chợ đen. * Những người quốc tế sống ở Nước Ta hoàn toàn có thể shopping ở shop quốc doanh 1 số ít loại sản phẩm như Intershop ở TP.HN những món đồ như rượu vang, đồ hộp. * Cơm thường trộn thêm những thức ăn phổ cập hơn. Những đồ ăn trộn này nhập từ Ấn Độ, Liên Xô và 1 số ít nước khác viện trợ cho Nước Ta thời kì đó. Việt Nam cũng tham gia đổi hàng với những nước này hay mua chịu lương thực, thực phẩm. * Cùng với bao cấp lương thực, thực phẩm và hàng tiêu dùng, nhà nước cũng nắm việc phân phối nhà cửa. Nhiều khu nhà ở xã hội nhiều tầng được kiến thiết xây dựng giống như ở Liên Xô trong những thành phố, phân cho những cán bộ, công nhân viên nhà nước. Khi ở nhà bị hư hỏng, dân cư không phải tự sửa mà Sở nhà đất lo sửa cho. Cuộc sống trong những căn hộ cao cấp tập thể diện tích quy hoạnh nhã nhặn, nhiều người trong mái ấm gia đình sinh sống với đời sống thiếu thốn, nhiều bộn bề lo toan. Nhiều mái ấm gia đình còn kiêm cả chăn nuôi trong nhà để kiếm thêm thu nhập. Lúc này, giá nhà trong thành phố khá rẻ nhưng những người làm nhà nước cũng khó hoàn toàn có thể mua được một căn vì thu nhập rất thấp.

3.2. Hình thức bao cấp qua chính sách tem phiếu

Việc phân phổi sản phẩm & hàng hóa, nhu yếu phẩm hàng ngày cho người dân được triển khai qua chính sách tem phiếu. Tem phiếu dành cho những cán bố công nhân viên thao tác trong cơ quan, nhà máy sản xuất quốc doanh. Hàng hóa trải qua chính sách tem phiếu thường có giá thấp hơn rất nhiều so với giá bên ngoài thị trường ( chợ đen ). Theo đó, lương của người lao động sẽ được quy ra hiện vật.

Sổ gạo hay lúc đầu tên là cuốn sổ lương thực. Chế độ này được vận dụng vào khoảng chừng những năm 1960, tiên phong là lương thực, sau đổi thành tem phiếu gồm có những loại mẫu sản phẩm, số lượng mà một mái ấm gia đình được phép mua, dựa trên quy chuẩn như cấp bậc và niên hạn. Do đó, có mái ấm gia đình được khuyến mại mua, được ưu tiên mua hàng, có mái ấm gia đình thì không. Tem phiếu mua nhu yếu phẩm hàng ngày sẽ có chính sách riêng tùy vào vị trí việc làm, nghề nghiệp mà cán bộ công chức nhà nước và người dân lao động được phát khác nhau. Theo đó, tem phiếu được phân loại cho những cán bộ viên chức cấp cao như sau : * Tiêu chuẩn đặc biệt quan trọng A1 dành cho cán bộ hạng sang * Phiếu A dành cho bộ trưởng liên nghành * Phiếu B dành cho thứ trưởng * Phiếu C là trưởng những vụ, cục, viện Những người thuộc đối tượng người tiêu dùng này đều có những shop riêng ship hàng ở phố Nhà Thờ, Tông Đản và Vân Hồ ở Hà Nội Thủ Đô.

3.3. Hình thức bao cấp theo chính sách cấp phép vốn của ngân sách

Các đơn vị chức năng được cấp vốn không bị những chế tài ràng buộc nghĩa vụ và trách nhiệm vật chất, mà hầu hết dựa theo ý thức của những cơ quan này.

4. Kinh tế và cơ cấu tổ chức quản trị kinh tế tài chính thời bao cấp

Trong thời bao cấp, kinh tế – xã hội của Việt Nam mang nhiều nét đặc thù riêng của thời kì này.

4.1. Tình hình kinh tế tài chính thời bao cấp

Vì vừa thoát khỏi cuộc chiến tranh với những hậu quả nặng nề của một nước thuần nông, nước ta gặp nhiều khó khăn vất vả sau thời kì hậu cuộc chiến tranh, thiết kế xây dựng quốc gia. Nước ta học theo quy mô xã hội chủ nghĩa của Liên Xô với nền kinh tế tài chính tập trung chuyên sâu, kế hoạch hóa. Do đó, kinh tế tài chính – xã hội của nước ta không dễ gì hoàn toàn có thể nhanh gọn thoát khỏi nghèo khó, khó khăn vất vả. Do đó, thời kì bao cấp là quá trình mà toàn dân đang cố gắng nỗ lực vượt qua những điều kiện kèm theo khó khăn vất vả, thiếu thốn của thực tại và tìm hướng đi để tăng trưởng quốc gia tốt hơn. Hầu hết người lao động thao tác trong những cơ quan, doanh nghiệp của nhà nước và sống theo chính sách tem phiếu của thời kì này. Đời sống người dân gặp nhiều khó khăn vất vả, thiếu thốn về ăn mặc, về đời sống vật chất và niềm tin.

4.2. Cơ chế quản trị kinh tế tài chính thời bao cấp

Vào thời kì bao cấp, chính sách quản trị kinh tế tài chính của nước ta chính là chính sách kế hoạch hóa tập trung chuyên sâu, bộc lộ qua những góc nhìn sau : * Nền kinh tế tài chính do nhà nước quản trị hành chính dựa trên chỉ tiêu pháp lệnh từ trên xuống dưới. Theo đó, doanh nghiệp hoạt động giải trí theo quyết định hành động của cơ quan nhà nước tương quan với những pháp lệnh theo pháp luật từ vật tư phân phối, hình thức sản xuất, tiền vốn, loại sản phẩm cùng tổ chức triển khai nhân sự, tiền lương và cỗ máy hoạt động giải trí … Các doanh nghiệp sẽ có chỉ tiêu cần đạt theo kế hoạch cấp vốn của nhà nước, giao nộp loại sản phẩm. Lỗ lãi sẽ do nhà nước quản trị. * Doanh nghiệp được những cơ quan hành chính tương quan tham gia nhiều vào việc kinh doanh thương mại, sản xuất nhưng không phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về lãi lỗ và pháp lý so với những quyết định hành động của mình. giá thành nhà nước sẽ là cơ quan thu lãi và lỗi cho những hoạt động giải trí của doanh nghiệp. * Thời bao cấp, quan hệ tiền tệ – sản phẩm & hàng hóa không được coi trọng phần đông chỉ là hình thức. Trong đó, quan hệ hiện vật chiếm vị thế chủ yếu. Nền kinh tế tài chính sẽ được nhà nước quản trị theo chính sách “ cấp phép – giao nộp ”. Do đó, sức lao động, tư liệu sản xuất hay ý tưởng sáng tạo không được coi là sản phẩm & hàng hóa trên pháp lý. * Bộ máy quản trị qua nhiều cấp từ TW tới địa phương. Do có nhiều cấp trung gian nên hoạt động giải trí không năng động, kịp thời, thậm chí còn dẫn tới nhiều xấu đi tác động ảnh hưởng tới quyền hạn của người lao động, người dân.

* Thời kì bao cấp lê dài trong 10 năm từ 1976 – 1986 trước khi triển khai Đổi mới. Nước ta đã thực thi 2 kế hoạch 5 năm trong tiến trình này gồm có : Kế hoạch 5 năm lần thứ 2 ( 1976 – 1980 ) và kế hoạch 5 năm lần thứ 3 ( 1981 – 1986 ). Theo quan điểm của nền kinh tế tài chính xã hội chủ nghĩa, kinh tế tài chính kế hoạch hóa là điểm điển hình nổi bật quan trọng nhất với kế hoạch phân chia mọi nguồn lực, không thừa nhận cơ chế thị trường và sản xuất sản phẩm & hàng hóa, xem kinh tế thị trường là đặc trưng của chủ nghĩa tư bản. * Nền kinh tế tài chính nhiều thành phần không được thừa nhận mà chỉ có kinh tế tài chính quốc doanh và tập thể là chủ yếu, để thực thi xóa bỏ kinh tế tài chính tư nhân, thành viên và chiếm hữu tư nhân khỏi xã hội. Do đó, kinh tế tài chính Nước Ta thời kì này lâm vào thực trạng khủng hoảng cục bộ, ngưng trệ với nhiều xấu đi yên cầu phải được nâng cấp cải tiến, thay đổi để theo kịp xu thế tăng trưởng của thời đại. Do đó, thời kì thay đổi sau đó được vận dụng khởi đầu từ năm 1986.

5. Văn hóa – Xã hội – Giáo dục đào tạo thời bao cấp

Cùng với nền kinh tế tài chính bao cấp, văn hóa truyền thống, xã hội, giáo dục thời kì này cũng mang những đặc thù riêng.

5.1. Đời sống văn hóa truyền thống thời bao cấp

Bên cạnh kinh tế tài chính – xã hội, văn hóa truyền thống được trấn áp trong thời bao cấp, người dân ít được tiếp xúc với văn hóa truyền thống phương Tây. Các mảng về phim, văn học hay nhạc … đều được nhà nước kiểm duyệt trước khi phát hành tới người dân. Nội dung thường thân mật với quần chúng, tư tưởng và quan điểm của Đảng và có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật đem lại những khoảng thời gian ngắn chiêm ngưỡng và thưởng thức thẩm mỹ và nghệ thuật mê hoặc cho người dân. Văn học quốc tế hầu hết của nước Nga Xô Viết, văn học theo tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Văn học lãng mạn bị xem là xấu đi ở quá trình này.

Hồi đó, chưa có phim truyền hình mà chỉ có phim truyền hình nhựa, phim tài liệu. Phim được chiếu tại những rạp chiếu bóng lưu động, rạp chiếu bóng hay phát trên truyền hình TW. Ngoài ra còn có phim thương mại nhưng hiếm. Các phim quốc tế là phim Liên Xô và những nước xã hội chủ nghĩa. Một số ít là phim Mỹ, Pháp, Anh và Ấn Độ … Văn hóa chống mê tín dị đoan dị đoan và chương trình phổ cập khoa học thường thức tới người dân. Báo chí hoạt động giải trí theo tôn chỉ mục địch của Đảng, ship hàng nhân dân gồm phong phú những đối tượng người dùng. Báo chí được nhà nước bao cấp, không có quảng cáo. Các văn nghệ sĩ được nhà nước trả lương giống công chức, hoạt động giải trí trong những cơ quan nhà nước.

5.2. Đời sống xã hội thời bao cấp

Vào thời bao cấp, xã hội Nước Ta gần như không giao lưu với phương Tây vì tư tưởng và yếu tố bảo mật an ninh. Xã hội ít có sự phân hóa giàu nghèo như lúc bấy giờ nhưng mức sống của người dân thấp. Tất cả sinh viên ra trường đều được nhà nước phân công việc làm nên không lo thất nghiệp nhưng không được tự chọn cơ quan thao tác cho mình. Thi đậu ĐH thời đó rất khó, ngoài học lực, tiêu chuẩn cao và xét cả lý lịch. Xã hội có tính hội đồng cao, sống có người làng nghĩa xóm thân thương, tối lửa tắt đèn có nhau. Đời sống ý thức không có nhiều mô hình vui chơi, đời sống bình an nhưng còn nghèo nàn, khó khăn vất vả.

5.3. Giáo dục và Y tế

Trong nghành nghề dịch vụ giáo dục và y tế, thời bao cấp, giáo dục được đại trà phổ thông đại trà phổ thông tới những xã phường với trường cấp 1,2 và mẫu giáo. Công tác bổ túc văn hóa, xóa mù chữ trong độ tuổi đi học cho người dân. Có trường bổ túc văn hóa cho cán bộ cơ sở. Từ năm 1981, học đại trà phổ thông gồm 11 năm, trong đó thêm lớp 5, vận dụng cho khu vực miền Bắc. Từ 11 năm sang 12 năm, thêm lớp 9 khởi đầu từ năm 1992 – 1993, vận dụng ở miền Bắc.

Về mặt y tế, người dân không mất tiền khám chữa bệnh nhưng điều kiện còn nhiều thiếu thốn. Người dân đi khám chữ bệnh, mua thuốc sau đó mang hóa đơn về cơ quan hay bệnh viên thanh toán. Nhà nước viện trợ trang thiết bị y tế, thuốc men… Các bệnh viện có các nhà một tầng hoặc 3 tầng, với quy mô nhỏ. Bệnh viện cũng được Bộ y tế phân chỉ tiêu để thực hiện.

Trước tình hình ngưng trệ, khủng khoảng chừng của kinh tế tài chính và toàn cảnh những nước xã hội chủ nghĩa lâm nguy, Nước Ta thực thi công cuộc thay đổi tổng lực trên khoanh vùng phạm vi cả nước, theo hướng kinh tế thị trường có sự khuynh hướng xã hội chủ nghĩa. Với khoảng chừng thời hạn 10 năm, thời bao cấp là quá trình mà nhiều người Việt đã trải qua. Mặc dù kinh tế tài chính quốc gia thời nay đã tăng trưởng hơn trước nhưng những thế hệ trước vẫn nhớ về một quy trình tiến độ sống đặc biệt quan trọng này của bản thân hay của một thế hệ.

>> Xem thêm:

Source: http://139.180.218.5
Category: Thuật ngữ đời thường