Guitar dùng vĩ kéo

Bowed guitar ( guitar dùng cây vĩ ) là một giải pháp chơi guitar, acoustic hoặc điện, trong đó guitarist sử dụng một cây vĩ ( cung vĩ của violin hay cello ), chứ không phải dùng móng gảy phổ cập hơn, để làm rung những dây của nhạc cụ, tựa như như chơi violin. Không giống như những nhạc cụ dùng vĩ kéo truyền thống lịch sử như violin, guitar thường có nửa đường kính cầu tương đối phẳng phiu và những dây có vị trí gần nhau, gây khó khăn vất vả cho việc ghi những nốt riêng không liên quan gì đến nhau trên dây giữa. Kỹ thuật này thường được link với Trang Jimmy của Led Zeppelin và Yardbirds, cũng như Jónsi của Sigur Ros. Eddie Phillips thuộc nhóm Sáng tạo Anh, là một trong những nghệ sĩ guitar rock tiên phong sử dụng cây cung trong bài hát ” Making Time ” năm 1966 của họ .

Lịch sử

Cấu tạo

Chiếc đàn guitar thùng.

  Chiếc đàn guitar điện .Bộ phận quan trọng nhất của đàn là dây đàn và thùng đàn. Thùng có tính năng cộng hưởng và khuếch đại âm thanh. Khi ta gảy dây đàn tức là làm cho dây đàn rung động, thùng đàn sẽ cộng hưởng với tần số rung động của dây đàn, làm cho lớp không khí xung quanh mặt thùng đàn giao động với cùng tần số và tai ta nghe được âm thanh. Tùy theo tần số giao động của dây đàn mà tai ta nghe được những âm thanh trầm bổng khác nhau .

Phần cơ bản

Phân loại

Theo dòng tăng trưởng của thời hạn, cùng với những đổi khác tất yếu của xã hội, tư tưởng, ý thức của con người mà cây đàn guitar cũng có những cải biến đáng kể .Xét theo dòng nhạc, guitar được phân loại thành 2 dòng chính thống : guitar cổ xưa và guitar nhạc nhẹ. Guitar cổ xưa thường là đàn gỗ, có 6 dây, đôi lúc được phong cách thiết kế thành 12 dây. Trong nhạc nhẹ, có nhiều thể loại đa dạng chủng loại hơn nên người ta cũng đồng thời chia guitar thành những dòng như guitar flamenco, jazz hay rock .Xét về cấu trúc, đàn guitar được chia thành guitar điện, guitar Hawaii, guitar phím lõm, guitar đệm ( bass ), guitar hai cần, guitar 4 dây, 7 dây, 12 dây. Nhưng thường thì guitar được chia làm 2 nhóm lớn : guitar thùng ( acoustic guitar ) và guitar điện ( electric guitar ) .

Guitar thùng

  Một nghệ sĩ đang biểu diễn đàn ghi taGuitar thùng đã xâm nhập vào rất nhiều thể loại âm nhạc khác nhau. Bên cạnh vai trò là những nhà solo tuyệt vời, acoustic cũng đã hòa nhập rất hòa giải với những dụng cụ âm nhạc khác .Guitar thùng về cơ bản là nhạc cụ không dùng điện, khối lượng nhẹ, thường được làm đa phần từ gỗ, dễ mang theo khi vận động và di chuyển. Dây đàn được làm hầu hết từ dây sắt hoặc dây nilon. Trái với Guitar điện, cây đàn guitar thùng không sử dụng một thiết bị tăng âm nào gắn vào cây đàn, trái lại nó sử dụng một miếng gỗ tăng âm gắn vào phía trước thân đàn. Vì vậy, so với những nhạc cụ khác trong một dàn nhạc giao hưởng, âm thanh của cây guitar thùng thường nhỏ hơn và vi vậy khi guitar được chơi chung trong những dàn nhạc, nó thường được gắn thêm những bộ phận cảm ứng từ dùng để khuếch đại âm thanh ( gọi là pick-up ). Các guitar thùng lúc bấy giờ sử dụng rất nhiều loại pick-up khác nhau để những nhạc công hoàn toàn có thể thuận tiện kiểm soát và điều chỉnh âm lượng của guitar .Đàn guitar thùng có năng lực trình diễn ở nhiều thể loại nhạc khác nhau từ nhạc cổ xưa, nhạc đồng quê, nhạc jazz cho đến flamenco với tính biểu cảm tuyệt vời .Guitar thùng thường có :

• phím đàn hẹp hơn guitar cổ điển
• thùng đàn hơi mỏng hơn cổ điển, phía trên thường có một miếng hình khuyết để trang trí và tránh làm xước thùng đàn khi đánh miếng gảy
• Một số cây, ở mặt bên trên của thùng đàn còn có chỗ để móc dây thiết kế sẵn để móc dây đeo vào đứng đánh

Ta có thể chia guitar thùng ra thành nhiều nhóm lớn: guitar cổ điển và guitar flamenco; guitar dây thép với phần đầu phẳng (còn gọi là guitar dân gian – folk guitar); guitar 12 dây; guitar đầu vòm. Guitar thùng còn bao hàm một số loại guitar không gắn các bộ phận tăng âm và dùng trong một số trường hợp như loại guitar thùng để đánh đệm trong các ban nhạc, chúng có cùng tông với loại guitar điện cùng dùng để đánh đệm.

Một số biến thể của guitar thùng :

• Phiên bản đầu tiên của guitar thùng là cây đàn guitar cổ điển (classical guitar)
• Đàn dây kim loại: được tạo vào khoảng thế kỉ 19. So với dây đàn của guitar cổ điển, điểm khác biệt lớn nhất là nó được căng dây kim loại và đôi khi thùng đàn to hơn. Cùng với guitar điện (electric guitar), nó đã trở thành một nhạc cụ cốt lõi trong nhạc pop.
• Guitar cộng hưởng (resonator guitar): có thân đàn thường được làm từ kim loại. Cách làm này giúp nâng cao âm thanh để chơi trong dàn nhạc giao hưởng và thính phòng. Nó ra đời ở vùng trung tâm phía Bắc Mĩ vào khoảng thập niên 1920 và thập niên 1930.
• Đàn 12 dây: có số dây đàn là 12, gấp đôi một cây đàn bình thường. Cứ mỗi cặp 2 dây sẽ thể hiện một cao độ. Với cây đàn này một nghệ sĩ có thể thể hiện như 2 người đang cùng chơi. Do tính chất 2 dây/1 cao độ, tính cộng hưởng là rất cao nên có ảnh hưởng rất rõ ràng và tích cực tới người nghe.
• Guitar Torres: được coi là bậc tiền bối trong dòng guitar thùng hiện đại. Nó có thân đàn to hơn một chút và rất giống cây đàn guitar cổ điển.
• Ngoài ra, ở Việt Nam thì quen chơi đàn thùng. Đàn thùng thì cũng tương tự như đàn cổ điển, có cái thân rỗng và có lỗ âm thanh. Dây thì thường là sắt bao đồng, dây cứng hơn loại nylon, và dây đàn được giữ trên mình đàn bằng sáu cái chốt nhựa hoặc kim loại, chứ không cột lại như đàn nylon.

Ba-rốc / Phục Hưng

Tiền thân của guitar hiện đại. So với guitar cổ điển, nó nhỏ và thanh tú hơn, và âm thanh phát ra cũng nhỏ hơn. Nó có dây đạt thành cặp như guitar 12 dây, nhưng chỉ có 3-4 cặp, khác với guitar 12 dây có 6 cặp ứng với đủ 12 dây. Guitar Ba-rốc được dùng để đánh đệm cũng như đánh đơn, và thường được thấy trong các buổi biểu diễn âm nhạc vào thời kỳ sớm của lịch sử âm nhạc (500-1760 CN) (Instrucción de Música sobre la Guitarra Española của Gaspar Sanz xuất bản vào năm 1674 bao gồm rất nhiều bài guitar đánh đơn trong thời kỳ đó). Trong khi guitar Ba-rốc có thân đàng phẳng thì guitar Phục Hưng được trang trí rất cầu kỳ với những lớp gỗ và ngà voi trang trí trên khắp thân và cổ đàn, và một paper-cutout inverted “bánh cưới” phía trong lỗ thân đàn.

Cổ điển

Nhạc cụ này được sản xuất từ một bản thiết kế vào thời gian 150 năm trước đây. Nó là loại đàn guitar thùng có 6 dây ( thường làm bằng nilon ), âm thanh phát ra nghe êm dịu. Nhạc cụ này hoàn toàn có thể được dùng trong rất nhiều loại thể loại nhạc khác nhau : từ nhạc Tây Ban Nha, folk, jazz cho tới nhạc độc tấu và hòa tấu và thường được chơi khi nhạc công ngồi tại một vị trí cố định và thắt chặt .Guitar cổ xưa thuộc bộ dây, âm vực rộng khoảng chừng 3 quãng tám, được sản xuất từ nhiều loại gỗ khác nhau, có chiều dài giao động 1 m. Nhạc cụ này tăng trưởng từ thời Trung cổ. Thời kỳ đầu, nó Open ở Tây Ban Nha và Ý, quá trình ấy nó có hình dáng nhỏ gọn hơn loại Guitar cổ xưa thời nay .Hiện nay, những loại guitar cổ xưa sử dụng trong dàn nhạc giao hưởng Niibori Guitar được phân loại như sau :

• Guitar sopranino hay guitar piccolo, với quãng tám và quãng năm cao hơn bình thường một chút.
• Guitar soprano, với quãng tám cao hơn bình thường.
• Guitar alto, với quãng năm cao hơn bình thường.
• Guitar chính (guitar cổ điển nguyên mẫu).
• Guitar đệm Niibori, với quãng bốn thấp hơn bình thường. Niibori thường chỉ đơn giản gọi đó là “guitar đệm”, mặc dù guitar đệm của Niibori khác với các loại guitar đệm thông thường.
• Đại hồ cầm, với quãng tám thấp hơn bình thường.

Loại 12 dây

Là loại đàn guitar có 12 dây, nhiều gấp đôi số lượng dây của loại guitar thùng chuẩn mực. Nói cách khác, nó là loại guitar có 6 cặp dây dựa theo loại guitar thường thì : cặp dây số 1 là nốt Mi ; cặp số 2 là nốt Si ; cặp số 3 là nốt Sol ; cặp số 4 là nốt Rê ; cặp số 5 là nốt La và cặp số 6 là nốt Mi ( thấp hơn nốt Mi của cặp dây số 1 đúng 2 quãng tám ) .Guitar 12 dây thuộc bộ dây, âm vực khoảng chừng 3 quãng tám, được sản xuất từ gỗ, sắt kẽm kim loại và plastic. Đầu thế kỷ 19, người ta đã gắn thêm volume để nhạc cụ này tăng thêm cường độ âm thanh. Trong ban nhạc, trách nhiệm của guitar 12 dây là đệm hợp âm giữ nhịp. Nó phát ra âm thanh khá ” chói tai ” như thể có 2 cây guitar cùng được sử dụng một lúc .

Torres

Nhạc cụ này là kẻ nhiệm kỳ trước đó của loại guitar thùng tân tiến. Nó có những thiết bị tăng âm nằm trong khuôn đúc hình nan quạt ở cạnh dưới của mặt thân đàn. Những thiết bị này giúp âm thanh phát ra lớn hơn .Guitar Torres thuộc bộ dây, âm vực rộng 3,5 quãng tám, tổng chiều dài 81 cm. Thân đàn bằng gỗ với 6 dây ruột mèo ( gut ). Trước năm 1852, nghệ nhân Tây Ban Nha Antonio de Torres Jurrado đã sản xuất ra nhạc cụ này, do đó nó được đặt tên là Torres guitar, một loại nhạc cụ đã trở thành chuẩn mực cho loại classical guitar văn minh. Guitar Torres lớn hơn những loại guitar trước đấy, đặc biệt quan trọng là ở phần thân đàn. Về sau, người ta đã tái cấu trúc phần bên trong thân đàn để âm thanh vang lớn hơn nữa .

Hawaii

Guitar Hawaii có 6 dây nhưng không có phím. Người chơi dùng một thanh (khối) kim loại (bằng đồng, thép không rỉ…) ở tay trái chặn trên cần đàn để tạo nên các phím. Độ dài ngắn của đoạn dây đàn bị chặn sẽ tạo ra các nốt. Guitar Hawaii chơi rất nhiều bồi âm, có rất nhiều bồi âm vì độ dài dây đàn có thể thay đổi được, và các bồi âm ấy du dương hơn tiếng guitar thông thường.

Tay phải để gẩy có 1 bộ bốn móng ( tựa như móng của người chơi đàn tranh ) lắp vào 4 ngón : cái, trỏ, giữa, nhẫn .Dây của guitar Hawaii là dây trơn, không có vỏ bọc cả sáu dây. 6 dây này cũng không được lên theo những nốt mi, la, rê, sol, si, mi như đàn guitar Tây Ban Nha .Người chơi khi diễn tấu thì đặt đàn trên đùi. ( Gần giống tư thế của những người chơi đàn tranh hoặc đàn tam thập lục ) .Ở Nước Ta, có nghệ sĩ Đoàn Chuẩn, Từ Linh chơi guitar Hawaii .

Thép pêđan

Đây cũng là một loại với guitar Hawaii. Nhạc cụ này không có thân đàn, nhưng lại có 2 cần đàn ( mỗi cần 10 dây ) được đóng khung trên một bàn phím. Guitar thép pêđan là loại đàn có nhiều bàn đạp để chỉnh độ cao của những dây. Để tạo ra những nốt riêng không liên quan gì đến nhau và những hợp âm, người ta khảy dây và dùng một thanh thép hoặc một ống lướt nhẹ dọc theo chiều dài của dây .Guitar thép pêđan có âm vực rộng 6 quãng tám, thân đàn và chân thẳng đứng bằng gỗ hoặc sắt kẽm kim loại. Nhạc cụ này cao 23 cm, dài từ 71 đến 91 cm. Vào khoảng chừng năm 1830, người ta mang loại đàn này từ Mexico đến Hawaii, thế rồi nhạc cụ này tăng trưởng mạnh và trở thành vật đặc trưng của dân cư hòn đảo Hawaii từ thập niên 1940. Joseph Kekuku ( nghệ sĩ Hawaii ) là người tiên phong đã dùng một vật gì đó lướt dọc theo chiều dài của dây trong lúc khảy đàn để tạo ra âm thanh ” nhão “. Sau đó, người ta mới sử dụng một thanh thép hoặc một ống để sửa chữa thay thế dụng cụ này .Một trong những kỹ thuật thông dụng khi chơi Guitar thép pêđan là sử dụng những bàn đạp và đòn kích bẩy đầu gối để biến hóa độ cao thấp, tạo ra những âm thanh luyến láy .

Điện đầu vòm

Là loại đàn guitar đầu vòm truyền thống đã được cải tiến vào cuối thập niên 1930. Guitar điện đầu vòm thuộc bộ dây, có âm vực rộng trên 3 quãng tám, thân đàn làm bằng gỗ với 6 dây đàn kim loại. Nhạc cụ này rất thông dụng đối với những nhạc sĩ chơi nhạc Jazz. Trong thập niên 1940, guitar điện đầu vòm được cải tiến khá nhiều, kết hợp thêm một cutaway, những bộ cảm ứng âm thanh và một công tắc chọn độ rung âm thanh (selector switch). Loại đàn này phát ra tiếng êm dịu và ấm. Nếu gắn thêm những thiết bị điện tử khác, người ta có thể chơi những nốt riêng lẻ hay tạo thành giai điệu hoặc độc tấu.

Guitar điện đầu vòm là nhạc cụ gợi ý cho sự tăng trưởng loại guitar điện tử có thân đàn rắn đặc ngày này .

Phím lõm

Lục huyền cầm hay guitar Việt Nam, guitar phím lõm, guitar vọng cổ hoặc guitar cải lương là cây đàn được cải biến từ đàn guitar (guitare espagnole moderne) do các nghệ sĩ cải lương Việt Nam sáng tạo ra. Từ cây đàn guitar 6 dây ban đầu, người ta khoét các phím lõm xuống chừng 1 cm, hình bán nguyệt nhằm tạo ra âm thanh khác biệt, tạo độ ngân rung đặc trưng của ca vọng cổ. Khi dùng chơi nhạc cổ, guitar phím lõm không dùng dây 6. Dây đàn được lên theo âm giai ngũ cung (pentatonic). Guitar phím lõm được chủ yếu chơi trong dàn nhạc của cải lương, đờn ca tài tử Nam Bộ.

Guitar điện

  Guitar điện

Guitar điện, về cấu tạo cơ bản, vẫn giống guitar cổ điển. Gồm 3 phần chính: đầu (machine head), cần (neck) và thân (body). Điểm khác biệt chủ yếu của guitar điện nằm ở phần thân đàn. Guitar điện có thân đàn đặc và phẳng. Vì không có thân đàn rỗng, guitar điện được khuếch âm bằng những bộ phận cảm ứng từ (pick-up) nối với các cuộn cảm ứng quấn quanh các lõi (bobbin) đặt chìm trong thân đàn. Mỗi cây guitar điện có thể có từ 1 đến 3 pick-up. Trên thân đàn còn có 2 núm điều chỉnh âm lượng và âm sắc (tone) và lỗ để cắm dây dẫn (jack) đến ampli. So với đàn gỗ, dây đàn điện có khuynh hướng mỏng và dẻo hơn.

Ngoài ra, cần của guitar điện thường có 22-24 hoàn toàn có thể lên đến 28 ngăn, khuynh hướng thường nhỏ dần từ đầu đàn đến thân đàn. Guitar điện thuộc bộ dây, âm vực thấp hơn hoặc bằng 4 quãng tám. Nó là mẫu sản phẩm tổng hợp từ gỗ, sắt kẽm kim loại và plastic. Chiều dài của đàn từ 97 cm đến 102 cm. Ở Mỹ, người ta đã nhiều lần thử nghiệm nhạc cụ này từ thập niên 1920 đến thập niên 1930. Ban đầu, nó là một guitar thùng gắn bộ khuếch âm ở thân đàn. Đến đầu thập niên 1950, Paul Bigsby và sau đó là Leo Fender đã cải tiến thành đàn guitar rắn đặc với hình dạng như ngày này ta thường thấy .

Guitar điện thường được diễn tấu chủ yếu theo phong cách nhạc nhẹ. Tùy vào từng thể loại, từng dòng nhạc mà guitar điện được chế tạo theo những nét riêng biệt một cách phù hợp nhất. Với người chơi jazz, blues, cây guitar có 3 pick-ups đơn (single-coiled pick-ups) tạo ra âm sắc lạnh và “leng keng” rất được ưa chuộng. Còn với những người chơi nhạc rock, cây guitar có 2 pick-ups kép (humbuckle tone) tạo nên âm sắc trầm ấm, dày dặn co tính kim loai đặc trưng luôn là lựa chọn số 1.

Les Paul

Nhạc cụ này Open vào năm 1952. Người ta đã lấy tên của Les Paul, một nhạc công guitar cuối thập niên 1940 và đầu thập niên 1950, để đặt tên cho loại đàn này. Những mẫu phong cách thiết kế tiên phong của nhạc cụ này do hãng Gibson sản xuất vào đầu thập niên 1950. Tuy nhiên, trong thời kỳ ấy, nhạc cụ này chưa được thông dụng thoáng đãng nên ít người mua, do đó hãng Gibson tạm ngưng sản xuất vào năm 1960. Đến giữa thập niên 1960, nhờ sự hoạt động mạnh của dòng nhạc pop rock nên nhạc cụ này được hồi sinh và trở nên chuẩn mực cho tới ngày này .Guitar điện Les Paul thuộc bộ dây, âm vực rộng trên 5 quãng tám, làm từ gỗ và có 6 dây đàn bằng sắt kẽm kim loại. Nhạc cụ này dài từ 97 đến 102 cm .

Cộng hưởng

Guitar cộng hưởng (resonator, resophobic hay dobro) là loại đàn guitar thùng có những đĩa nhôm hình nón gắn bên trong thân đàn để khuếch đại âm thanh. Nhạc cụ này phát ra âm thanh đủ lớn để nghe trong những buổi hòa nhạc trực tiếp mà không cần máy khuếch âm (ampli). Guitar cộng hưởng và những loại đàn có gắn thiết bị khuếch âm khác như Dobros và Naitionals xuất hiện lần đầu tiên trong thập niên 1930. Người ta sử dụng các nhạc cụ này trong những ban nhạc khiêu vũ, nhạc Jazz và Blue. Loại đàn này thuộc bộ dây, âm vực rộng 3 quãng tám. Thân đàn làm bằng gỗ, plastic hoặc kim loại. Chiều dài của nhạc cụ này từ 1,02 đến 1,07 m.

Guitar đệm (bass guitar)

  những cây đàn guitar ukulele và charangoGuitar đệm có nguồn gốc từ cây đàn Đại hồ cầm, chịu nghĩa vụ và trách nhiệm bè trầm, nối kết giữa trống và guitar lại với nhau tạo nên một hoà âm hoàn hảo. Dựa trên hình mẫu của cây Guitar điện, người ta mở màn tạo ra cây Guitar đệm gồm 4 dây ( E, A, D, G ) bằng sắt kẽm kim loại, cần đàn được chia thành những ngăn ( từ 22-24 ngăn ) với thùng đàn đặc và bộ phận khuếch âm. Đến năm 1967 thì cây Guitar đệm 5 dây và 6 dây cũng sinh ra và, cho đến nay, đã có loại Guitar đệm 7 dây. Tuy nhiên về cấu trúc thì phần nhiều không có gì biến hóa nữa. Đệm điện cũng sử dụng những đồ nghề giống như Guitar điện .Guitar đệm có âm vực thấp hơn guitar điện. Nhạc cụ này có hai vai trò quan trọng trong dàn nhạc : phát ra những nốt trầm để tương hỗ giai điệu chính, và cùng với trống, nó giữ nhịp để giúp những nhạc cụ khác chơi đúng nhịp điệu chung của ban nhạc. Guitar đệm thuộc bộ dây, âm vực rộng 3 quãng tám. Nhạc cụ này có chiều dài 1,1 m, được sản xuất bằng vật tư tổng hợp như gỗ, sắt kẽm kim loại và plastic .

Guitar đệm do Leo Fender thiết kế lần đầu vào năm 1951. Người ta có thể tạo ra những âm thanh khác nhau cho từng nốt trên nhạc cụ này bằng cách sử dụng hệ thống khuếch âm (ampli), fuzz box, hệ thống gây tiếng vọng (echo) và nhiều loại thiết bị nhỏ khác. Ngày nay, cây Guitar đệm 4 dây xuất hiện phổ biến ở các dòng nhạc jazz, blues, rock và bán cổ điển.

Bass không phím

Guitar đệm không phím (fretless bass guitar) xuất hiện từ thập niên 1970, được sử dụng rộng rãi như loại đàn đại hồ cầm truyền thống. Nhạc cụ này cho phép bạn lướt nhẹ qua các nốt để thay đổi độ cao thấp của âm thanh. Guitar đệm không ngăn phím phát ra âm thanh phong phú, rất thông dụng với những nhạc công chơi thể loại jazz và rock fusion.

Đây là nhạc cụ thuộc bộ dây, âm vực khoảng chừng 3 quãng tám, được sản xuất từ gỗ, sắt kẽm kim loại và plastic. Chiều dài của nó từ 1,1 đến 1,2 m .

Về cơ bản, Guitar đệm Streinberger được thiết kế khác biệt so với bất kỳ loại guitar nào. Thân đàn thường được làm bằng plastic dày, rắn chắn hơn gỗ của loại đàn bass truyền thống. Nó phát ra âm thanh thô cứng, rõ ràng. Thân đàn rỗng và nhỏ, chứa những thiết bị điện tử mà ampli và bộ khuếch âm cho phép tạo ra nhiều loại âm thanh khác nhau.

Guitar đệm Streinberger thuộc bộ dây, âm vực khoảng chừng 3 quãng tám. Để chế tạo nhạc cụ này, người ta sử dụng nhựa aboxit gia cố với carbon và sợi thủy ngân ( một loại than chì ). Đây là những vật liệu mới nhất mà Ned Steinberger dùng để sản xuất nhạc cụ này vào đầu thập niên 1980. Theo những chuyên viên, loại than chì để làm đàn này đặc gấp 2 lần và cứng hơn 10 lần so với gỗ và lại bền và nhẹ hơn thép .

Các nghệ sĩ

Các nghệ nhân

Ở Nước Ta

Chú thích

Tham khảo

Liên kết ngoài

Source: http://139.180.218.5
Category: phụ kiện guitar